‘O retorno de Ulises’ de Álvaro Cunqueiro foi publicado dentro de Herba aquí ou acolá en 1980, no segundo volume da súa obra completa.

O RETORNO DE ULISES

Pende en que pende Penélope pensativa
perde novelo nove novamente canto.
Este rosto que ás augas envexando
como sorri tecendo cando o vento:
ás augas como sorrí envexa que tecendo
ese rosto en que pende que amañeza.
Cando o vento o novelo novelovento leva,
–os longos dedos que nasceron frautas
na boca de Ulises, cando namorado.
Digo que os longos dedos non resisten
os pós do vento que nas oliveiras,
os longos dedos que solprendidos dicen
novelovento, novelo nove pido,
o meu corazón tecendo mar e soño
baixo esa ponte de ignorados ríos.
¡Ouh Venus!, ¿ónde camiña o fío revoando
que as miñas brancas pernas amorosas, ónde os muiños, onde o vento xira,
canles por onde o vento pasa, pisa?
Dígoche Venus por cómaros, valados,
rocas, camiños, pontes, asubíos,
ese fío é un rosto que sorrí tecido:
lembrandome agora estóu que no novelo
nove os beizos cando se pregan falan.
¿Soiamente dicen que cándo ven a sede
polas celestes pontes desas illas?

O personaxe de Ulises xa fora tratado polo autor na súa novela Las mocedades de Ulises. Cunqueiro preséntanos, por medio dunha coidada ambigüidade enunciativa, un discurso que, unhas veces, é o de Penélope e, outras, o dun narrador fóra das coordenadas espaciais e temporais da mítica muller.

Continuar lendo: Sobre a Penélope de Cunqueiro