Na lenta progresión das rodas deste século,
Xa van alá seis anos que foi que te deixaches
Levar polas correntes da tristeza,
Furtar pola crecida e o regueiro
Da coita e da amargura, da dor e a pesadume,
Deposta emperatriz e neve derretida,
Camelia vermella do Miño.

Eu sei que tiñas tempo de durar
E ollar crecer aínda
O breve pomariño que plantamos
Na estrema do quinteiro.
Tamén que devecías
Por ver o que se esconde
Na banda escura dos espellos.

Sabía desde a morte de meu pai
Que a vida era máis dura para ti,
Máis ríspida e severa,
Máis cruel e insoportable,
E todo o que fixemos para terte
Feliz sobre este mundo
Levaba desde o inicio o selo do fracaso.

As úlceras da guerra xamais te abandonaron
E tiñas na lembranza a crueldade,
A furia e a barbarie.
Que mal fixeras ti, oh nena dos xasmíns,
Rapariga que canta.

Mais, sexa como fose, o certo é que embarcaches
No buque máis escuro, na góndola do olvido,
Na lancha que se afunde no mar do esquecemento,
Deixándonos o alivio dun tránsito moi doce.

Un ermo desleixado foi o mundo desde entón.

E, Chelo, podes crerme se digo que cos días
Notamos máis o frío e o baleiro,
Este áspero rigor desapacible que abrolla da túa falta
E deita polas horas,
Este seco e desabrido borboriño
Da sombra a propagar
A noite sobre o mundo.

Despois de que partises e xusto aos doce meses
Sufrín os arrebatos da doenza
E foi o malestar e a enfermidade
Quen puxo no meu corpo derramado
O cólico da morte.
Tratáronme doutores, viñeron sabios vellos,
E foron concluíndo que debía
Repor o que estragara.
E a catro de novembro do ano dous mil nove
Abriron o meu peito e rescataron,
Mancado, o corazón, ferido de vivir,
Despois de cinco décadas batendo.

Dos netos non hai queixa.
Da casa nada novo.
O río segue impondo, espello do ceo gris,
A cor emborrallada das tardes que se nubran.
En pé segue o canizo e a ameixeira.
En pé os xapoeiros, as árbores, a viña.
Moncho, o do tractor, roza a herba a cada pouco.
E os montes non encontran quen os queira.
Por sorte non arderon nestes anos.

Na campa onde repousas hai flores para ti
Que Rosa ou Carme poñen cando acordan
E estás no teu lugar, moi perto de María,
De Adriana, de Manuel, de Aurelio e máis da xente
Que en tempos habitaba a nosa aldea.

Un mundo que fervía descansa agora alí.
As fotos en que asoman o que foron
Desvelan unha idade que se foi,
Deitada no sepulcro e na lembranza.

Novembro segue a ser o mes do esquecemento
E pouco ocorre nel que nos mereza
O premio da memoria.

É tarde e non parece
Que a noite traia hoxe
Ningún outro martirio
Que poidas acalmar.



Vai o día esgarecido a minguar polo traxecto
Desta vella axitación.
Non é novo o que che deixa
No remol desta xornada.
Vento seco, algunha nube,
Unha borra polo fondo que semella un horizonte,
A sospeita de andar preso sen sabelo,
O receo da gaiola, a impresión do canistrel.

Vives libre e tes oficio
Para andar co pensamento
Sen máis límite que os soños.
Mais non podes evitar
Que che agrele a flor do afán,
A cobiza de estar lonxe.

Mal asunto. Non deberas
Ter apuro coa distancia.
Non virá a prosperidade,
Nin sequera o entendemento,
Moito menos o xuízo,
Sen o pouso dos teus días sobre a terra.

Pois, que reclamas?
Non comprendes que estarías
Máis revolto, impetuoso,
Aínda turbio e arroutado,
Se impuxeses a túa lei noutro confín?

Sente o acougo desta noite constelada.
Senta aquí. Deixa os ollos
Debuxar no firmamento
O carreiro das estrelas.
E adormece.
Como un neno.



Tarde chega sempre Amor,
Tarde, lonxe e sen bandeira:
‘Miña rula, miña xoia,
Meu afago e aloumiño’.

Vén de noite, xa sen hora,
Na cegueira derramado,
Descorado e licencioso,
Perdulario e afundido.

Deita o corpo sobre o leito,
Máis mallado que rendido
E máis canso que tolleito,
Sobre as sabas de albo liño.

Mais é Amor, o galafate,
O tunante e pillabán,
O laberco ou o fedello,
O fogoso e solermiño.

É moi tarde e teño sono,
Sopra o vento e sinto frío.
‘Morrerei se non me abrazas,
Misterioso fuxidío’.



El andaba por entón
De córpore presente
Mais perdido nunha flor de melodía
Oh flower sonorosa
Oh sound de hortensias secas

No seu corpo derrubado
En decúbito supino
E nos vermes que ascendían á súa boca
Foi de noite antes do tempo temporal

Esa noite que sopraba desde o Atlántico
Unha noite en agasallo polos séculos,
Noite branca que ti sempre lle debías,
E que nunca lle pagaches,
Noite azul para as débedas escuras.

Tiña un óxido nos ollos, un pigmento enferruxado,
Un metal que apodrecera por chorar,
Unha lámina que fora derramando
Con vinagres e tristeza.

E non viña desde o fondo porque estaba por enriba,
Que nadaba sobre os aires nebuloso,
Carretando o temporal.
E levaba unhas hortensias melodías
Para os vermes polas débedas escuras.

Era flower e solpor, unha cousa enfariñada,
A raíz máis radical.



Tardes grises de novembro,
Pó de música e fracaso,
Non sabedes quen vén sendo
Esa voz que desde o fondo
Do silencio vos invoca?

Vós que andades no destino
A pintar unha trompeta
E embriagadas xa vertedes
Un rumor de rodas cansas,
Ignorades quen vén sendo
Ese fío de tristeza
Que se cruza cos imperios
Das carrozas dos astros?

Non serei quen volo diga.

Tan altas as esferas
Do remoto devalar.
Tan escuros os seus voos polo silencio.
Tan celeste a comitiva.



Poesía,
Perenne altar dos sacrificios da linguaxe,
Tabernáculo e sagrario,
Mirador das emocións
E pavillón dos fracasos,
Ti tamén andas no tempo,
A rebolos enchoupada na lama da historia,
Como un pelouro que os anos transportasen
Río abaixo sen destino.

Foron moitas no decurso das voces dos séculos
As linguaxes que te amaron,
Entre a queixa e o clamor,
Entre o canto e o berro,
A tentar a salvación
Do teu corpo caído na enxurrada dos días,
Mestra escura do enigma,
Sixilosa institutriz da flor dos segredos.

Hai xa lustros que frecuento o poder do teu ditado,
Os imperios en que brotas entre as ás dunha palabra,
Carretando o señorío dos idiomas
E vertendo o aceite aceso das túas chamas
Sobre o lombo fatigado dos seus mudos pronomes.

Moitas foron as xornadas que pasei
En silencio procurando o arrebato do teu voo,
Taciturno e reservado na túa espera,
Coa afonía da noite á procura do ton
Que me había proxectar na eternidade.

E só agora me desvelas,
Xa vertidos tantos anos,
Que o camiño do devir nos leva a todos,
Inocentes e agudos, crédulos e astutos,
Na derrota sen fin do teu río de verbos,
Aforcados e extintos,
Uns anacos de pau que se perden.

Poesía,
Perenne altar dos sacrificios da linguaxe,
Sixilosa institutriz,
Mestra escura.

Fillo de centauro e de sirea
era home, cabalo, muller e peixe ao mesmo tempo.

Desde onde canta o canto, preguntaba.
Até onde cae polos abismos.

Home, tiña o peito florecido con pigmentos de solpor
E unha dádiva de cinza escorréndolle das mans.

Cabalo, desfacía na lembranza unha chaira infinita
Con lagoas e con herba. O lugar onde pousara
O seu lombo moitas noites, a ollar a luz dun ceo estrelecido.

Muller, sobre os ombros debuxados con pigmentos de sombra
Unha hortensia que murchaba nas alturas da cabeza.
E nas mans a galanura do tear, das arxilas e da roupa.

Sirea, perseguía polas praias un afán
De estío culminado. E arrincáballe ao silencio
Claridades de metal, a mesura da noite.

Fillo de centauro e de sirea
era neno, palafrén, esposa e arroaz ao mesmo tempo.

De que torre xorde o signo, preguntaba.
De que muro brota a música.
De que pozo, o manancial.



Chamábase Xasmín.
E non era unha flor.
Nin sequera un arrecendo.

Aínda gardo a súa bandeira.
A bandeira coa que entrou na miña casa.
A bandeira da República
Independente de Galicia.

Para embrullar o teu cadáver, dixo.
Por se morres de paixón.



El andaba vagabundo polas torres dos praceres
escoitando os seus afáns nunha brisa de opio.

Viña do outro lado do túmulo,
Dunha raza distante,
Carretando escuridade nunha alma sen usar.
Todo antes da estrea da conciencia.

E o mundo estaba alí,
Brillante opacidade.

Un signo que habería decifrar
Se os seus ollos non cansaban de miralo
E os seus pés de perseguilo en cada sombra.