Este vello muíño ou serrería que secou, xa sen auga que rodar ou millo que moer, asómanos de golpe a outras idades. O meu avó materno fora propietario dunha serrería semellante na que combinaba o oficio de carpinteiro aserrador e o de ebanista. A guerra arrebatoullo.

Formaba parte do grupo que, en defensa da República, fixo voar polos aires unha pontella que daba acceso ao Baixo Miño. As tropas fascistas demoraron por iso moitas horas en chegar. Mais chegaron.

As forzas vivas do lugar fixeron un trato con el. Non o delatarían a cambio do muíño. Dito e feito. Aínda que hai anos que non o visito debe de estar nunhas condicións semellantes. Acaso cunha diferenza: conserva o fluír da auga.

Así que o muíño e a súa auga son para min un símbolo ancestral: a vida. A vida que nos foi arrebatada. A vida que logramos conservar. Nun caso a perda dunha propiedade e dun modo de existencia. Noutro, a opción de sobrevivir nun contexto de aniquilización e barbarie.

A palabra aniquilar vén de annihilare, derivada de nihil, nada, derivada de ni-hilum, negación de algo de ínfimo valor: o menosprezo, a devaluación da vida.