Unha cita que tendo a repetir, e que acaso precise dunha aclaración particular, é a de Michel Foucault: “toda institución é unha forma de enunciación”.
Por institución entendemos aquilo que goza dun estatuto ontolóxico coherente e que toda a xente cabal recoñece como un obxecto determinado. Unha casa. Unha persoa. Unha canción.
Por enunciación, aquela capacidade das linguaxes para unha mensaxe ser emitida por alguén.
En todo discurso hai sempre unha forma de enunciación que responde á pregunta: quen fala? Quen fala desde a portada dun libro? O autor, o deseñador, a editorial?
Unha cidade, por exemplo, é unha institución, no sentido de que todos sabemos se estamos en París ou en Hong-Kong, e todos sabemos que eses lugares, sendo parte do mundo, presentan características específicas.
Unha cidade, por tanto, é un discurso, remitido por ese alguén, que subxace como suxeito, que fala. Se aceptamos este xogo alegórico, podemos entender que se un edificio é unha palabra, unha rúa será unha frase; un bairro, un parágrafo. E a cidade enteira, un discurso, un enunciado.
Volvamos, daquela, á cita que nos ocupa: “toda institución é unha forma de enunciación”. Toda cidade é un discurso, pronunciado por quen? Pola propia cidade, polo tempo que devén imparable e que se proxecta palabra a palabra, frase a frase, parágrafo a parágrafo, nese enunciado de cidade.
Todos sabemos, tamén, que a linguaxe non sempre é verdadeira e que, moitas veces, pode ser falaz. Para que un discurso adquira un sentido de verdade o primeiro que precisa é coherencia. Non podemos afirmar e negar ao mesmo tempo. Tocar as campás e ir na procesión. Tomar o sol pola noite.
Na cidade na que vivo, unha institución, a alcaldía, promove ese discurso sorprendente e falso. E o resultado, como acontece en moitas psicoses, é un enunciado atrapallado, sen sentido, sen sintaxe. Corremos o perigo de que o narcisismo dos nosos políticos revirta nunha crise de enunciado da cidade e que Vigo sexa, non unha cidade de paspáns, que nunca o será, senón a cidade extraviada.
