A miña tía M. A. A., costureira, tiña unha máquina de coser Singer que lle trouxera un seu ascendente de Nova York onde estivera emigrado a principios do século pasado. Era un artefacto negro, de cerámica curva, mais largo pola esquerda que pola dereita, cun brillo escuro e elegante que exercía unha certa fascinación sobre todos nós, sobriños e sobriñas que entendíamos aquela casa como unha das formas posibles do paraíso. Se a cociña era o templo, o altar e parladoiro era a máquina Singer, o lugar aonde se dirixían todas as miradas, segundo a miña parente preparaba e remataba prendas e falaba. A máquina recollíase sobre a mesa que lle daba apousento e tiña unhas rodiñas nas bases das patas que permitían trasladala. Arredor desa máquina de coser e non moi lonxe da cociña de ferro que aquecía toda a casa teño pasado longas tardes da infancia escoitando os relatos da miña madriña sempre con voz pousada e interminable. Aínda hoxe sigo escoitando aquela voz, en parte incorporada á miña propia. 

Lembro ter pasado polo edificio Singer ao final, ou ao principio, nunca sei, de Broadway e admirado a súa feitura de arquitectura industrial, baseada no emprego do ferro como elemento construtivo. Nunha viaxe pola Galicia polaca encontrei, na cidade de Cracovia, o edificio orixinal da empresa Singer. E un bar, que empregaba como mesas para uso dos seareiros e clientes as mesmas mesas das máquinas de coser recollidas. Un resquicio do talento daquela humilde familia xudía que emigrara a América co seu negocio para logo se converter nun referente mundial. 

Nunha visita á illa de Ellis, na baía neoiorquina, encontrei, entre a enxurrada de nomes de emigrantes que pasaran a cuarentena no minúsculo rochedo, e que están expostos nun monumento circular, o nome do meu antepasado, irmán da miña avoa.

Sempre que paso pola Estación Marítima e miro esta dobre peza de Ramón Conde evoco a historia que veño de contar.

Homenaxe á emigración galega é o título que se lle dá ao conxunto. Enténdese que a homenaxe é unha homenaxe á emigración do pasado e non á dos tempos que están por vir. Porque, a esa, a maior homenaxe que lle poderíamos render sería impedir que marchasen.