Non estamos perante unha autobiografía, nin sequera diante dunha crónica. Mais ben dunha crónica rodeada polos cristais deformantes da alegoría, unhas veces máis opacos e outras, máis transparentes. Xavier Queipo (Compostela, 1957) tennos acostumados, mesmo como um trazo principal da súa singular traxectoria como narrador, a apuntar en todas as súas ficcións trazos biográficos que se mesturan con outros elementos ficcionais de procedencia moi diversa. Así O paso do noroeste (1996), que se desenvolvía no S. XVIII, ou Os Kowa (2016), ambientada no Amazonas, conteñen elementos biográficos malia se desenvolveren en marcos espazo-temporais que nada teñen que ver coa propia existencia. 

O autor ten falado, a propósito disto, do esforzo de inventar outras vidas a partir da propia, como un xeito de fuxir dos condicionamentos do pasado ampliando ou reducindo a vontade a importancia dos actos, dos sucesos ou dos pensamentos. Ao longo de trinta anos de escrita fecunda e modulada por un estilo propio, por veces difícil de situar, mais que responde ás expectativas dun galego cidadán do mundo, atento á súa contemporaneidade, que fixo da escrita na lingua do seu país un modo de vida e de manifestación do propio crecemento e, tamén, de rigor co compromiso ético debido, Queipo foinos deixando un rumor de quince obras narrativas anteriores e catro poemarios así como producións infanto-xuvenís e ensaios de diversa índole, sendo non menor a súa actividade como tradutor de Conrad, de Joyces, de Lewis Carroll, entre outros. 

Cada vez é máis difícil contar, repite no “limiar do aprendiz de bruxo. E enténdese que esta dificultade non só atinxe ao contar en si, como actividade de produción textual, como ao obxecto dese contar. E ese obxecto do que se quere contar non é outro que o Eu. O dificil de contar non está en falar ou en escribir senón en imaxinar, en evocar. A clave acaso estea en que ese Eu non existe máis que como unha produción do propio texto. E esa é, sen dúbida, unha das claves de Corazón de Manteiga, a historia dun desiquilibrio e dun extravío que se conduce, incialmente, a través da escrita. 

E dalgún xeito estásenos a dicir que escribimos para ser, e nese sermos a través do relato que elaboramos vai ese nós que supomos auténtico e tal real como unha pedra, mais que no fondo está sometido á continxencia do tempo e da linguaxe. Así esa disección entre o Real, o Imaxinario e a realidade, sempre un deformado trasunto do Real, xa sexa por espellos cóncavos ou convexos. Trátase, por tanto, dunha escrita introspectiva que non se detén na elaboración dunha trama e dun xogo de peripecias senón que admite a existencia como un entramado de feitos e acontecementos válido, a substancia, en definitiva, da que se nutre a nosa novela interior, o relato de quen somos.  

No xogo enunciativo, entre un estudante de medicina que abre e fecha a novela, como un editor da historia que a seguir se conta, e o neno Mauro, o protagonista, que vai evoluíndo desde a infancia á madurez, ao tempo que se acrecenta o seu extravío, está sempre en xogo esa idea de falar, de contar, para ser, para sermos, nomes e pronomes dun dicurso infinito que nos funda e nos ocupa e que precisa da súa orde, da súa sintaxe.

Pensei nos Xoguetes para un tempo prohibido (1975) de Carlos Casares ao ler esta novela. Ese narrador que se dirixe en segunda persoa a todos aqueles que foi sendo ao longo dos anos e que cos vai establecendo unha situación enunciativa especial desde esoutro Eu que escribe a novela desde a madurez, de maneira que a propia enunciación contribúe á creación da ficción e dos personaxes integrantes. Non é o caso de Corazón de Manteiga mais ten moitas coincidencias e matices. 

A pregunta, que non por repetida é menos urxente, segue a ser: quen somos, conducidos nun devir sen fin, sen case tempo para asentarmos unha perspectiva desde a que podérmonos contemplar como obxecto. Nese sentido o lamento deste “neno Mauro” non deixa de ser o lamento global da humanidade.