A Historia de Galicia é un sen fin de casos tristes
Como son, polo xeral, as historias dos países derrotados.
Non tivemos un imperio
Nin vencemos en batallas;
Nin dominio amoreamos sobre extensos territorios que nos fosen debedores
Por encargo ou compromiso, beneficios ou favor.

Fomos presos e soldados,
Prostitutas e criadas,
Soñadores e artistas,
E espallamos polo mundo o sentimento da saudade.
E axudamos a facer a ponte de Brooklyn
E a revolta en Patagonia
E a cortar a cana en Cuba
E a botar o demo finalmente de Berlín.

Mais gardamos un idioma,
Unha flor que non murchou
E que aínda nos reúne,
Unha chave que abre portas no misterio do mundo,
Unha porta que dá para un xardín, a miúdo en alamedas,
Un xardín en que florecen os magnolios,
Moi comúns no mobiliario palaciano,
E as grandes flores épicas, como a cala,
Zantedeschia aethiopica, con forma de corneta,
Que garda no interior a mazaroca,
Unhas veces laranxa e outras veces amarela,
E as hortensias,
Enigmático compendio do fracaso,
Importadas desde a China por Philibert Commerson,
Naturalista francés, namorado dunha Hortense, delicada flor.
E as buganvíleas, abeiradas ás casas ou pingando polos muros,
Espiñentas e abusivas, sempreverdes ou caducifolias,
Derrubando na paisaxe o seu solpor de ruína,
Establecendo a lei escura,
A norma do confuso,
A regra do sombrío.

A lingua de Galicia é unha torre sen caer,
Un castelo que se ergue por enriba dos lustros e das décadas,
E que garda no interior o estoxo azul desta nosa facenda,
O que herdamos e o que temos,
O que foi amoreándose no tempo
Ou ficou aquí prendido no devalo
Das palabras e dos feitos,
Dos soños e das cousas.

A Historia sempre foi un sen fin de casos vellos,
Non importa de que patria, de que imperio ou de que mundo.

A lingua de Galicia por agora é unha presenza,
Unha páxina que está por escribir,
Unha liña de futuro.

Vai contigo, rapariga.
Has levar até o horizonte
Que nos foi denegado
A flor da imperatriz, de acentos violáceos
E pálida por fóra,
Azucena do Brasil,
Copo perfumado de leite,
Lirio branco.
E volverás cantar a sombra e o solpor.
E has ver de novo a luz sobre o piano,
O thou that are blooming in your prime.

Vai contigo, flor do tempo, sol de abril,
Entre a China e o Xapón,
Entre Cathai e Cipango,
con foglie lineari e fiori grandi e campanulati ,
di un bianco latteo e profumatissimi,
disposti in grappoli.
Vai, beleza enfurecida,
Extasiada no arrebato,
Let no man steal away your thyme.

Vai axiña, anseriforme, anatídea e cisne branco.
Orfeu transfigurado e disposta no horizonte como lira.
Filla de Zeus fillo de Cronos.
Miña deusa fluvial intransferible,
Benéfico destino.
Always beware and keep your garden fair.
Rosa última de Irlanda,
Grata espiña.

E pode que hoxe estea nun lugar sen horizonte,
Eses dos que fala Blanchot,
E que ande a escribir ou a inscribir,
No interior ou no exterior dalgún círculo,
O meu grafo enlouquecido,
A miña louca maraña.
Porque non hai desexo posible.
E porque o imposible é a substancia do desexo.
Pode pode. Claro que pode.
Eu só quería conquistar un territorio
E fundar unha paisaxe.
Unha terra pertecente a algún lugar en min,
A imaxe resultante dun esforzo de mirada.
Un ollar esparexido sobre o espazo e o tempo.
Mais cheguei a este lugar que non ten horizonte,
Unha praia sen océano,
Unha ribeira sen río.
Esta tarde hei de pintar
Un círculo na area
E inscribir no superficie
A sombra do meu nome.
E aínda hei de completar
O rito esparexendo
Herbas vellas de misterio
E un escuro vinagre.

O tempo está disposto seguindo un percorrido
Que verte para o fondo da distancia
E vén desde os confíns da fonte orixinaria.
O tempo é como un río de infinito,
O sulco que deixou na eternidade
Un boi que turraba dun arado de estrelas.
Por iso o tempo para ás veces sen querer
E ponse a debuxar polas ribeiras
A sombra do ameneiro, un souto, unha gándara,
Que deixan un aquel de ritmo demorado,
De fluxo delongado, de tráfego moroso,
Un líquido fluvial que se espreguiza
E acende nas miradas o éxtase do mundo.

O tempo foi aceso nun lume primixenio,
Lugar de oxidación e violencia da materia,
Espazo combustible en que fervía
A sombra do horizonte,
Un punto enferruxado pola luz.
As lapas amarelas, laranxas e vermellas,
Ás veces son azuis de tanto que abandonan
A alma nese fogo, felices cos vapores da ignición.
Non teñen outro rumbo que a danza e os enigmas,
O voo dun vento abstracto que declara,
Veloz por entre as sombras,
O mundo inaugurado
E fixa a dirección e a intensidade
Das horas e dos días,
Dos ciclos anuais e dos estados
Do aire e da tristeza.

Os corpos escritores fan grafos imprevistos
Que fican debuxados nos ollos de quen mira.
Hai sempre alguén que pasa deixando o seu poema
De brazos que se extinguen;
Cabelos que arrebatan o voo dunha fervenza,
O ascenso dunha chama;
E pernas que debuxan un ritmo no interior,
Cadencias dun concerto improvisado.
A danza que hai no mundo é un signo que se mostra,
Costura das esferas de música e teatro.
Cifrar os movementos e darlles cerimonia,
Ou ben deixalos libres, sen norma nin precepto,
É opción que nos confirma o pálpito do azar,
Un mando sempre exposto a un ritmo inesperado,
Á quebra ou á caída, á noite que se rompe,
Ao mundo que fratura o voo dunha esperanza,
Á crenza que se parte e esnaquiza.
Non fíes o teu rumbo á luz dunha cadencia,
Nin poñas a túa fe nalgún compás.

Non importa que o poema estea escrito.
A luz do acontecer acende na súa letra
O azar dos mil sentidos.
Mal poden os poetas fixar a dirección
Do río do discurso;
Mal poden gobernar o rumbo, a singradura
Da nave do seu canto,
Que a orde se disolve, asoman os acasos
E vén o imprevisible, o fortuíto,
E vira na ruleta a roda da incerteza,
Xa verte e esparexe a sorte polo mundo
O fado e a fortuna, a brisa do destino.
Tamén polos teatros hai vento a revoar,
Correntes que se xeran debido ás diferenzas,
E empurran a calor ao límite do frío,
E todo o que acontece na esfera da ficción,
Previsto nos ensaios e no texto,
Deriva por motivos que ás veces nin se explican
En erros e naufraxios, en tintas que se verten
E fican derramadas, en voces que resultan
Inhóspitas, estrañas, en pasos, movementos
Que nunca se pensaron.
O intérprete procura goberno nese caos
E lei na continxencia
E orde polo abismo.
Nin sempre ten as luces que poidan reverter
As sombras que lle asoman.
O actor, como o poeta, tamén vive debaixo
Das pedras do destino.
Ten sorte se as palabras permiten que se achegue
A algún lugar seguro,
Ao abrigo que as ampare na ira da tormenta.

Dirás que non é certo
Mais podo asegurar,
Sen medo a cometer un erro imperdoable,
Que todo isto é teatro.
Teatro no mellor dos sentidos.
Ou no peor.
O lugar da produción dunha mirada.
O punto no que un ollo repara no que ve
E ponse a contemplar,
Mestura de atención e pensamento,
O mundo que se verte por adiante.
Hai anos que o medito,
Hai tempo que o pondero,
E alego como proba o feito de que aquí
Todo poida estar previsto:
O asunto, a trama, o enredo,
O sumario e o resumo,
Polémica e ardor dos argumentos.
Mais a pregunta segue a ser,
Non o esquezamos,
Como acontece o poema?
Porque o poema, como o teatro, acontece.
E repito o interrogante:
Como é que acontece o poema?
Porque o poema non é máis
Que un vertido da existencia.
Un lóstrego deitado nun espello,
O poema é unha doenza que se funda na linguaxe,
Un porto no que os barcos repousan afundidos,
Cemiterio das palabras que brillaron.
A cinza que fumega despois de consumirse,
Os restos dunha chama que extinguiu.
O poema non é máis que unha forma de teatro.
Porque o corpo é como a letra:
Un trazo que se move e modifica
O sentido a cada pouco.
O corpo está escribindo sen parar
O curso dun discurso en movemento,
O corpo nunca deixa de dicir
O enigma e o misterio.
E nós non somos máis
Que fotos estragadas polo tempo,
Impactos de claror que se recollen
No fondo dunha ollada,
Igual que as horas verten a luz de cada instante.
Que o poema é unha doenza que se funda na linguaxe,
O poema non é máis que unha forma de teatro.

Hoxe chámame unha chama.
Hai un lume que pregunta por min.
Entra a luz do novo día
Polas fendas da linguaxe
E hai lembranzas que prosperan
Nas lanternas inspiradas.
Morra ou dure este febreiro.
Non se esgota o seu andar.
Brota a música do fondo
Misterioso dos pianos.
Algo evoca o que se afunde.
Pasa lonxe un cadaleito.
Voa perto unha gaivota,
Perseguida pola sombra.
Dobre marzo xa vindeiro
Unha curva da sazón,
Ou xa alongue o firmamento
O percurso da xornada ,
Todo isto é fortuíto,
Todo aquilo, eventual,
Episodio que acontece,
Unha hipótese posible,
Unha cápsula, un estoxo,
Un alivio da memoria,
Unha lámpada, un candil,
Unha flor do esquecemento.
Que entre a noite cos seus barcos
Polas fendas da linguaxe,
No destino e na fortuna,
Nun esforzo de vencer.
E hoxe chámeme unha chama.
Haxa un lume que pregunte por min.

Seica era analfabeta.
Mais lembro tela oído verter libros enteiros.
E poucos coma ela na arte de contar.
Notábase no xeito de abrir e de romper
O voo da melodía, no momento
De erguer acompasadas
As mans para despois
Deixalas repousar por un instante;
Na forma en que se unían
As frases coa anterior e a sucesiva,
Igual que os episodios;
Tamén no preguiceiro do ritmo do relato,
Agora un pouco lento,
Máis rápido despois;
Describo agora un río
E logo hai unha ponte
E entón vén un suspense que interroga
E deita a luz do enigma en cada cousa.
E cómico resulta e axiña será tráxico.
Ou pode que nun punto perdamos a memoria
E sexa nese instante momento de cantar
Cancións que se perderan.
Tamén de interromper a historia cun poema.
Ou pode que no medio da insólita aventura
O heroe sente a mirar as árbores dun campo
E haxa que esperar a ver o que pasou
A que ela diga exactamente
Como entón verteu no mundo a luz do acontecer.
E todos a soñar, netos e sobriños,
Mozos, raparigas,
Agora que chegaba no final
O instante dunha máxima tensión.
Ser sería analfabeta.
Mais tiña o mundo enteiro gardado na súa boca.